Na świecie żyje obecnie ponad siedem miliardów ludzi. Ogromna liczba, na podstawie której można by pokusić się o tezę, że dieta tylu osób – mieszkających przecież w odmiennych warunkach klimatycznych i społecznych – będzie bardzo zróżnicowana. Nic bardziej mylnego. Podstawowym i wspólnym dla większości ludzi na Ziemi składnikiem diety jest ryż! Jedzą go mieszkańcy Azji, Ameryki Południowej, Europy, Ameryki Północnej, Oceanii i Afryki. Tam, gdzie ludzie, tam prawie na pewno jada się ryż. Co prawda w różnych ilościach, ale jednak.
Kontynentem przodującym w spożyciu tego zboża jest, jak można się domyślić, Azja, gdzie prawie żadnemu człowiekowi nawet przez myśl nie przejdzie, aby nie zjeść w ciągu dnia miseczki tych białych ziaren. To właśnie ryż stanowi tam podstawę większości posiłków: śniadanie, obiad, kolacja – w prawie każdym można powszechnie znaleźć ryż. W Europie XXI wieku zboża również dominują, tyle że nie na taką skalę jak w Azji.
Na Starym Kontynencie są one bazą głównie śniadań i kolacji, jednak i w obiadach się znajdą. Dokładniej nie one same – jak jest w przypadku ryżu – a ich półprodukty w postaci pieczywa i makaronu.
Ryż jest na tyle popularny w Azji, że myśląc o nim, automatycznie przychodzi nam na myśl cały azjatycki kontynent. Ryż je się tam dosłownie cały czas. Śniadanie: miska ryżu z kilkoma warzywami i ewentualnie jakimś sosem lub czymś do popicia. Obiad: miska ryżu z mięsem, warzywami i jajkiem.
Oczywiście przedstawienie posiłków w taki sposób jest przesadną generalizacją, zbytnim uproszczeniem i nadużyciem, jednak nie zmienia to faktu, że ryż można tam spotkać jedzony na każdym kroku. Trudno znaleźć kogoś, kto nie słyszał przecież o hinduskim curry (którego jednym z głównych składników jest ryż) czy japońskim sushi (którego zrobienie również wymaga ryżu, gdyż to on jest głównym spoiwem klejącym mięso). Daniom tym udało się podbić serca milionów Europejczyków i Amerykanów, czyli ludzi, których dieta raczej nie opierała się głównie na ryżu. Właściwie to w ogóle się na nim nie opierała, bo bazowała na innych rodzajach zbóż czy w ogóle nie na zbożach, tylko na warzywach i mięsie.
Blisko dwa miliardy ludzi może dzięki niemu przeżyć, ale czym właściwie jest ten ryż?
Jest to rodzaj zboża z rodziny wiechlinowatych, powszechnie znanej jako „trawy”, który obejmuje 25 gatunków. Rozpowszechniony jest na całym świecie, a rośnie w strefie klimatów gorących i ciepłych. Wykiełkowanie i wydanie własnych nasion zajmuje ryżowi rok, po czym ginie, a obumierają zarówno naziemne pędy, jak i części podziemne.
W samym roku 2014 produkcja ryżu wyniosła ponad 740 milionów ton, co uplasowało go wśród produktów rolnych na trzecim miejscu pod względem liczby zebranych plonów. Drugie miejsce zajęła kukurydza, której wyprodukowano miliard ton, a pierwsze miejsce przypadło trzcinie cukrowej, która osiągnęła wynik – bagatela! – około 1,9 miliarda tony. Trudno sobie wyobrazić, jak wyglądają takie ilości jedzenia.
Skoro produkuje i spożywa się aż tyle milionów ton ryżu, to na pytanie: „Czy ryż jest zdrowy?” odpowiedź nasuwa się raczej sama. Tak, jest zdrowy. Pytanie więc powinno raczej brzmieć: „Jak bardzo zdrowy jest ryż?”.
Jego indeks glikemiczny jest umiarkowany. Zawiera dużo stopniowo przyswajanej skrobi (czyli węglowodanu), co nie powoduje gwałtownego skoku wydzielania insuliny, który normalnie ma miejsce przy nagłym podwyższeniu poziomu cukru we krwi, dzięki czemu kilkanaście minut po jego zjedzeniu człowiek nie czuje się nagle ospały i ociężały. W dodatku indeks ten można względnie regulować poprzez zmianę czasu gotowania ryżu: im dłużej go się gotuje, tym wyższy IG.
Jest w nim też mnóstwo minerałów: magnezu, potasu, wapnia, żelaza i witamin z grupy B. Ryż zawiera również sporo białka roślinnego, które w połączeniu z roślinami strączkowymi pokroju fasoli czy soczewicy zapewnia pełnowartościowy posiłek. Zdecydowanie na plus można również zaliczyć fakt, że zboże to nie zawiera tłuszczu, sodu i obniża cholesterol i że można je jeść na każdy sposób: gotowane, smażone, na słodko, w zupie – jedynym ograniczeniem jest wyobraźnia.
